9 1 2 Монгол Улсын Хєдєє Аж Ахуйн
Их Сургууль
Вайнштефаны
мэргэжлийн дээд сургуулийн хамтын
ажиллагааны хєгжил
Вайнштефаны
мэргэжлийн дээд сургууль Монгол улсын Хєдєє
Аж Ахуйн Их Сургууль-ийн
хамтын ажиллагаа нь Бавари Монголын хоорондын хэлэлцээрийн дагуу 1995
оноос эхэлсэн бєгєєд "Жимс Хїнсний ногоо" тєслийг хэрэгжїїлэх болсон юм.
1996 онд
доктор А.Чойжамц, Л.Галт, Б.Бямбажав нарын Монголын профессорууд
Вайнштефанд зочилсон бєгєєд харин профессор Хелм, Фрэнц нар Монгол
улсад тус тус
харилцан айлчлал хийжээ.
Дараа дараачийн
жилїїдэд Улаанбаатар болон Дархан хотуудад хїнсний ногооны аж ахуй,
усалгаа, маркетингийн талаар олон семинар зєвлєлгєєнїїдийг явуулжээ.
Мєн профессор доктор Хелм, Фрэнц нар монголын багш нартай хамтран
маркетингийн семинаруудыг хэд хэдэн удаа явуулжээ.
Монгол улсын ХААИС-ийн
багш проф.док. Ж.Жамбалдорж, доктор Д.Чандмань, доктор Б.Батдэлгэр,
магистр Б.Одгэрэл нар Вайнштефаны мэргэжлийн дээд
сургуулийн хїнсний ногооны болон компьютер, эдийн засгийн институтуудэд
Вайнштефаны оюутнуудын 6 долоо хоногийн дадлага хийдэгтэй адил 6-12 долоо хоногийн
сургалтанд хамрагдсан юм.
2000-2002 онуудад 4-р
сарын эхээс 9-р сарын эхэн хүртэл 5 сарын дадлагын болон онолын
сургалтуудыг Баварит Европын хүнсний ногооны аж ахуй эрхэлдэгийн
адилаар Улаанбаатар хотод өргөн хүрээтэйгээр профессор Фрэнц, гэргийн
хамтаар явуулж, 2003 болон 2004 онд тєслийг дуусгасан
юм.
Сїїлийн 5 жилийн ажлыг 5
хэсэгт хувааж їзвэл:
1 Туршилтын їе
(
2000 )
2 Нотолгоо (
2001 )
3 Шилжїїлэлт
( 2002 )
4 Бие даасан ажиллагаа (
2003 )
5 Мэдээллийн технологийн хєгжил
( 2004 )
6 www.dripirrigation.de
Вэб хуудсыг їїсгэсэн тухай
1 Туршилтын їе
( 2000 )
Туршилтын їед
Европт хїнсний ногооны тариаланг явуулдаг
аргачлалаар 100 орчим ургалтын хугацаатай, маш бага ( жилд 200 мм ) хур
тунадас унадаг байгалийн нєхцєлтэй Монгол оронд хїнсний ногоо тарих
хичээлїїд болон дасгал сургуулилтыг явуулан туршиж эхэлсэн бєгєєд
дуслын усалгааг танилцуулсан юм.
Їїний хажуугаар
Улаанбаатар хот дахь ХААИС-ийн туршлагын талбай буюу
Агропаркт бага хэмжээний талбайг зарим тєрлийн хїнсний ногоог дадлагын
оюутнуудын хамт тарьж туршихаар авав. Мєн сургуулийн тєв байранд энгийн
нийлэг хальсан халаалтгїй хїлэмжийг байрлуулж тїїн дотор амтлагч
ногоо, їрслэг болон нэг наст цэцэг тарин туршсан юм.
Ярианы хэлний
бэрхшээлээс гарч орчуулагчтай
болох їїднээс хатагтай Элизабет
Фрэнц
бидэнтэй ажиллаж байгаа
дадлагын оюутнуудад герман хэлний хичээлийг
явуулж байв.
Эдгээр ажлууд бїгд
амжилттай явагдсан билээ.
2 Нотолгоо ( 2001 )
2000 онд олж
авсан туршлагадаа їндэслэн 2001 онд дадлагын
улирлыг Хєдєє Аж Ахуйн Их Сургуулийн Агробиологийн сургууль дээр
Вайнштефаны Мэргэжлийн Дээд сургуулийн цэцэрлэг, хїнсний ногооны
тариалангийн сургалт явуулдаг жишгээр туршин явуулав. Зайсан дахь
Агропаркт тус дуслын усалгааны групп нь 2000 квадрат метр талбайтай
болж, энэ талбайд дуслын
усалгаатай нєхцєлд тємс, хїнсний ногоо болон
сорт судалгааны ажлыг єргєн хїрээтэй дадлагын оюутнуудын
оролцоотой явуулав.
Эдгээр туршилтын
ажлуудыг дадлагын оюутнууд єєрсдийн дипломын ажилд
амжилттай ашиглаж байсан юм.
Явцын дунд 2001 оноос
Дуслын усалгааны группыг їїсгэн байгуулж, тус группын удирдагчаар
магистр Б.Одгэрэл ажиллав.
Ус нєєцлєхєд
зориулж
хо¸р том ус нєєцлєх сав болон усны тоолуур худалдан авсан ба мєн усны
лабораторит автоматаар услах бордох тєхєєрємж бїхий КлиВаДу (KliWaDu-System) системийг
суурилууллаа.
9-сарын 1-ний хичээлийн
шинэ жилийн нээлтийн їеэр дадлагын оюутнууд єєрсдийн туршилт, хийсэн
ажлын талаараа їзэсгэлэн гаргав.
3 Шилжїїлэн
єгєх ( 2002 )
2002 онд дуслын
усалгааны групп нь 12 дадлагын оюутантайгаар сургалтыг дахин явуулав.
Энэ
дадлага нь Агробиологийн сургуулийн сургалтын салшгїй нэг бїрэлдэхїїн
хэсэг нь юм.
2002 он бол
бидний удирдан
явуулж байсан ажлыг монголчуудын гарт шилжїїлэх туршилтын жил байв.
Нэг чухал зорилго нь хїнсний ногооны їрслэг, тїїнийг
боловсруулан
бэлтгэж, зах зээл дээр гаргах явдал юм. Тиймээс техникийн дэмжлэг
туслалцааг їїнд Бавариас Монголд їзїїлж, дуслын усалгааг Улаанбаатараас
120 км зайд Борнуурт орших Хєдєє
Аж Ахуйн Их Сургуулийн туршлагын талбайд, мєн єрхийн тариаланч айлд суурилуулан
туршив.
9-р сарын 1-ний
хичээлийн шинэ жилийн нээлтэнд зориулсан їзэсгэлэнг
дахин гаргасан бєгєєд энэ нь бидэнд цаашид ажиллах урам зоригийг єгдєг.
4 Бие
даасан
ажиллагаа ( 2003 )
2000, 2001, 2002
онуудад 5 сарын турш, мєн 2003 онд би єєрийн
эхнэрийн хамт 4 долоо хоногийн хугацаанд Улаанбаатарт ажилласан билээ.
Харин одоо "Дуслын
усалгааны групп" биеэ даан ажиллах бїрэн
чадвартай болсон гэж їзэж байна.
Їїний дараагаар тэд
тариалангийн ажлаа биеэ даан хийж эхэлсэн ба
тусламж хэрэгтэй болсон їед байнга асуудаг. Мэдээллийн технологийн
салбарт їзїїлсэн дэмжлэг нь чухал ач холбогдолтой юм. Їїнд Монгол улсын
Хєдєє Аж Ахуйн Их Сургуулийн мэдээллийн технологийн салбарын эрхлэгч
проф.доктор Ж.Жамбалдорж гїн туслалцаа їзїїллээ. Хичээлийн
шинэ жилийн нээлтэнд зориулсан їзэсгэлэнд хїнсний ногоо, дуслын
усалгаанд хэрэглэгддэг тоног тєхєєрємж, материалуудыг їзїїлсэнд зочид
ихэд сонирхон їзэж байсныг энд тэмдэглїїштэй.
Дуслын усалгааны групп нь цаашид биеэ даан зогсолтгїй хєгжиж, тїїгээр ч
їл барам їзэсгэлэн, семинарын їйл ажиллагааг нээлттэйгээр
явуулсаар байна.
5 Мэдээллийн технологийн хєгжил
(
2004 )
2004 онд
техникийн хувьд тєдийлєн тусламж їзїїлээгїй бєгєєд
одоогоор бие даан тариалан эрхлэх тал дээр онцлон анхаарч дэмжлэг
їзїїлж байна.
Мэдээллийн технологийн
салбарт Вайнштефаны Мэргэжлийн Дээд Сургуулиас
ашиглагдаж байсан компьютерїїдийг бусад хамгаалах болон мэдээллийн
программуудыг, SuseLinux 9.1
программын хамтаар
дэмжлэг болгон єгч, Digital зургийн
аппараттай ашиглахад тохиромжтой
программуудыг мэдээллийн техникт тїшиглэн амжилттай туршиж, цаашид
хєгжїїлж байна.
Дуслын усалгааны групп
нь Усжуулалтын лабораторит жижиг компьюьтерийн
удирдлага бїхий тєхєєрємж суурилуулсан ба энэ нь дадлагын оюутнууд,
диплом бичигчид, магистрантууд болон докторантуудад анхны судалгааны
техникжсэн байр болсон юм. Энэ хугацаанд нилээд хэдэн дипломын
ажлууд болон хо¸р магистрийн ажлыг амжилттай хийж дуусгасан байна. Мєн
нэг магистрийн ажил, нэг докторын ажлыг дуусгаад байна.
6 www.dripirrigation.de вэб хуудасны нээлт ( 2005 оноос )
www.dripirrigation.de
вэб хуудас нь
тєслийн їйл ажиллагааг їзїїлэх ажлыг гїйцэтгэж
байна. Тэрээр єнгєрсєн болон єнєєгийн їйл ажиллагааг тайлагнах ажлыг
явуулж байна.
Мєн сургалтыг їйл явц, Улаанбаатарт явагдаж
байгаа дадлагын
улирал, хичээл, ХААИС-ийн
"Дуслын усалгааны групп"-ийн ажлын хїрээнд дипломын, магистрийн,
докторын ажлуудын талаар мэдээллийг хїргэдэг.
ХААИС дээр Герман хэлний сургалт явагддаг
бєгєєд энэ нь
монголын оюутнуудыг
Бавари мужийн Трисдорфт Вайнштефаны
Мэргэжлийн Дээд Сургуулийн Бизнесийн Удирдлагын Магистрийн сургалтанд
хамрагдахад нь чухал їїрэгтэй юм.
Цаашдаа
хїнсний ногоо тарих, дуслын усалгааны
ашиглалтын тал дээр
туслалцаа їзїїлэн ажиллана.
Талархал
"Жимс Хїнсний ногоо"
тєслийг Баварийн шинжлэх ухаан, со¸л, боловсролын
яамнаас санхїїжїїлж хэрэгжїїлсэн. Сайдын зєвлєх хатагтай М.Ленглер
тєслийг санхїїгийн дэмжлэг їзїїлж, бидэнтэй хамтран ажилласан нь бидэнд
маш том урам зориг, сонирхлыг тєрїїлсэн юм.
Мєн Вайнштефаны
Мэргэжлийн Дээд Сургуулийн
Ерєнхийлєгч проф. доктор И.Херз уг тєсєлтэй хамтран ажиллаж, захиргааны
болон техникийн тал дээр тусалсан нь їнэхээр тустай байсныг хэлмээр
байна.
Вайнштефаны Мэргэжлийн Дээд Сургуулийн цэцэрлэгжїїлэлт, хїнсний
технологийн факультет тїїний декан проф.доктор Хертл болон проф.доктор
Пайсл нарт бидний Монголд явуулсан ажилд дэмжлэг їзїїлж, мєн тооцоолон
бодох техникийг Улаанбаатар хот руу явуулахад шийдвэрлэх дэмжлэг
їзїїлсэнд, но¸н Вахингер, хатагтай Соутчек нарт бидний ажилд гїн
туслалцаа їзїїлсэнд нь талархаж байна. Оюутнуудын
дадлага сургалтанд зориулсан КлиВаДу
программ болон мэдээллийн технологийн салбарт хийсэн ажилд нь Вайнштефаны
Мэргэжлийн Дээд Сургуулийн Цэцэрлэгжїїлэлт,
судалгааны хїрээлэнгийн доктор Бек, хатагтай Келл нарт талархлаа
илэрхийлье.
Ус ашиглалтын талаар сонирхолтой туршилт, шинжилгээнїїдийг дээрхид
тулгуурлан хийх болох боломжтой.
Энэ нь усаар
гачигдах
тусам хувьд чухал асуудал болон тавигдах болно.
Энэ тєсєл нь Bejo
Zaden, Hild, Rijkzwaan und
Syngenta зэрэг їр їйлдвэрлэгч
фирм, бордоо їйлдвэрлэгч Planta
фирм,
хиймэл хєрс їйлдвэрлэгч фирм,
T-Tape-ийн усалгааны системийн дистрибютор Saelens
зэрэг
фирмїїдийн
їзїїлсэн дэмжлэг туслалцаанд гїнээ
талархаж байна.
Монгол улсад суугаа
Герман улсын элчин сайд байсан но¸н доктор М.Форверкт бидний
Улаанбаатарт
явуулсан ажилд єндєр хэмжээнд дэмжлэг їзїїлсэнд бид гїнээ
талархаж байна.
Монгол улсын ХєдєєАж
Ахуйн Их Сургуулийн захирал профессор доктор Н.Алтансїх, Агробиологийн
сургуулийн захирал доктор Э.Амар нарт Дуслын усалгааны группын хамт
олонд Агропаркад болон Борнуурт байнгын талбай гарган єгч судалгааны
ажил явуулахад тусалсанд гїнээ талархаж байна. Мєн магистр Б.Одгэрэлд
бидэнтэй хамтран Дуслын усалгааны группын удирдагчаар ажилласанд
баярласнаа илэрхийлье. Бид маш сайн найзууд болцгоож E-Mail-ээр
харилцаа холбоотой байдаг гэдгийг хэлмээр байна.
Бидний 2003, 2004 онуудад Улаанбаатар хотод ажилласан нь тєслийг
тогтвортой явуулахад чухал ач холбогдолтой байв. Энэхїї бидний
эхлїїлсэн ажлын одоогийн болон цаашдын хєгжил нь аль ч талаасаа маш
їнэтэй болж чадсан юм.
Магистр Б.Одгэрэл Улаанбаатар хот болон Борнуур суманд ажилласан тухай
олон зурагнууд бидэнд явуулснаас боломжийн хэрээр энэ хуудсанд оруулав.
Манай вэб хуудас нь танд єєрийнхєє хийж байгаа ажил, мэдээллээ тавих
баримтжуулах боломж олгож байна.
Ялангуяа єєрийн эхнэртээ маш их талархаж байна. Тїїний тусламжгїйгээр
Улаанбаатар дахь тєслийг хэрэгжїїлэхэд надад бэрхшээлтэй байсан. Тэрээр
Фрайсинг дахь бїх ажилд минь, тухайлбал Монгол руу явуулах илгээмж,
тоног тєхєєрємжийг баглах, илгээх ажлыг мэргэжлийн тївшинд хийх гэх
зэргээр маш сайн тусалж байв. Мєн Улаанбаатарт ч гэсэн миний
оролцоогїйгээр тїїний хийж гїйцэтгэсэн ажил маш их. Оюутнуудад Герман
хэлний хичээлийг хариуцан явуулж, анхан шатны харилцааг їїсгэж, тїїнээс
оюутнууд байнга асууж, мэдлэг туршлага олж авдаг байв.
Мєн вэб хуусан дээр хамтран ажиллаж, программчлалын тал дээр дэмжлэг
їзїїлсэн Pieterse Bart, Franz Seidl,
Dr. Michael Beck, Katjan Hundhammer, Christian Sieweke, Rudolf
Wachinger,
хатагтай Viola Soutschek нарт чин сэтгэлээсээ талархаж байна.
Энэ
www.dripirrigation.de вэб
хуудас нь цаашдын хєгжлийн ажлуудын эхлэл болно гэдэгт эргэлзэхгїй
байна. Энэ нь олон хэл дээр тавигдах ба їїнийг мєн сургалтанд ашиглаж
болно. Тэрээр зєвхєн "Жимс Хїнсний ногоо" тєслийг баримтжуулах ажлыг
хийхгїй, харин Улаанбаатар хот болон бусад орнуудын цаашдын хєгжил,
тїїнээс гарах їр дїн бїхий ажлуудад туслалцаа
їзїїлэх болно.
Мєн монголчуудад бие даан хїнсний хангамжаа нэмэгдїїлэхэд
нь туслахаас гадна, магадгїй
бусад орнуудад эх орны, цэвэр, їнэ бїхий хїнсний ногоо їйлдвэрлэхэд
тусалж болох юм.
Энэ вэб хуудас нь гадаад орнуудаас Монголыг сонирхогч
олон
хїмїїсийн дуудлага ирсээр байгааг
харуулах болно.
Elisabeth und Friedrich-W. Frenz
Feichtmayrstr. 8, 85356 Freising, Germany,
Tel 0049 8161 62644
Fax 0049 8161 62603 (PCFax)
Mobil 0049 178 1976096
96KoopFhwMsua, Uebersetzung Ganbaatar 2008 02 18, Web Fz
Буцах
Хэвлэх